Makbet/Akt IV

←Akt III

Makbet Akt IV William Shakespeare

Akt V→

Scena pierwsza - Scena druga - Scena trzecia

Scena pierwsza

Ciemna jaskinia. W pośrodku wrzący kociol. Grzmot i błyskawice. Trzy czarownice przy kotle.

PIERWSZA CZAROWNICA

Trzykroć miauknął bury kot.

DRUGA CZAROWNICA

Tak, i trzykroć puszczyk wrzasł.

TRZECIA CZAROWNICA

Lelek jęczy: czas już, czas.

PIERWSZA CZAROWNICA

Dalej, dalej, siostry wiedźmy,

Czarodziejski krąg zawiedźmy

Wkoło kotła, wrzućmy doń

Zbójczych jadów pełną dłoń.

Ropuszysko, siostro płazu,

Coś pod zimną bryłą głazu

Przez trzydzieści dni i nocy

W odrętwiałej śpiąc niemocy,

Skisło, zgniło w własnej ropie,

Ciebie naprzód w kotle topię.

WSZYSTKIE TRZY
tańcząc wkoło kotła

Dalej! żwawo! hasa! hej!

Buchaj, ogniu! kotle, wrzej!

DRUGA CZAROWNICA

Bagnistego węża szczęka

Niech w ukropie tym rozmięka:

Żabie oko, łapki jeża,

Psi pysk i puch nietoperza,

Żądło żmii, łeb jaszczurzy,

Sowi lot i ogon szczurzy,

Niech to wszystko się na kupie

Warzy w tej piekielnej zupie.

WSZYSTKIE TRZY
jak wyżej

Dalej żwawo! hasa! hej!

Buchaj, ogniu! kotle, wrzej!

TRZECIA CZAROWNICA

Jeszcze ingrediencyj kilka!

Łuska smocza i ząb wilka,

Z mumii sok, kiszka i ślina

Zbójcy morskiego, rekina,

Korzeń lulka i cykuty

Z łona ziemi w noc wypruty,

Język bluźniącego Żyda,

Koźla żółć, i ta się przyda,

A do tego Turka nos

I z Tatara brody włos,

Dwa paluszki małych dziatek

Zaduszonych; na ostatek,

Dla nadania konsystencji

Tej przeklętej kwintesencji,

Tygrysicy scuchłe trzewo.

WSZYSTKIE TRZY
jak wyżej

Dalej! żwawo! w prawo! w lewo!

W lewo! w prawo! hasa! hej!

Buchaj, ogniu! kotle, wrzej!

DRUGA CZAROWNICA

By zaś zakląć wszelkie duchy,

Wlejcie jeszcze małpiej juchy.

Wchodzi Hekate.

HEKATE

Dobrzeście mi się popisały,

Trud wasz i pośpiech wart pochwały,

Terazże dalej, wszystkie społem

Opaszcie sagan skocznym kołem

I ponad parą jego warów

Śpiewając dokonajcie czarów.

Wychodzi. Muzyka. Śpiew.'

Duchy czarne, białe,

Bure i szare

Zstąpicie, zstąpcie, zstąpcie

W tę tu pieczarę.

DRUGA CZAROWNICA

Palec mię świerzbi, to dowodzi,

Ze jakiś potwór tu nadchodzi:

Odsłońcie otwór, niech wnijdzie potwór!

Wchodzi Makbet.

MAKBET

Nuże, pokątne, stare prorokinie,

Co tam stwarzacie?

WSZYSTKIE TRZY
razem

Bezimieinne dzieło.

MAKBET

W imię tych potęg, którym hołdujecie,

Jakie bądź one są i skąd bądź może

Pochodzić wasza tajemnicza wiedza,

Odpowiadajcie mi, zaklinam was!

Choćbyście miały rozpętać orkany

I zwrócić wściekłość rozhukanych wichrów

Przeciw kościołom; choćby wzdęte wały

Roztrzaskać miały i pochłonąć w sobie

Wszelką żeglowną łódź; choćbyście miały

Zmiąć bujne zboża, drzewa wykorzeniać,

Zamki powalić na głowy obrońców;

Choćby pałace, piramidy miały

Pochylić czoła aż do fundamentów;

Chociażby wszystkie skarby przyrodzenia

W zarodach swoich miały zmarnieć, ażby

Samo zniszczenie osłabło z znużenia:

Odpowiedzcie mi, odpowiedzcie na to,

O co was pytam.

PIERWSZA CZAROWNICA

Mów.

DRUGA CZAROWNICA

Pytaj.

TRZECIA CZAROWNICA

Słuchamy.

PIERWSZA CZAROWNICA

Powiedz nam pierwej, czyli wolisz z naszych

Ust to usłyszeć, czy z ust naszych władców?

MAKBET

Dobrze, wezwijcie ich, niech ich zobaczę.

PIERWSZA CZAROWNICA

Krwi maciory, która zjadła

Swój płód własny, trochę sadła

Pociekłego z szubienicy,

Gdzie wisieli rozbójnicy -

Wrzućcie w kocieł.

WSZYSTKIE TRZY
razem

Wielcy, mali,

Wzywamy was z bliska, z dali,

Abyście się ukazali.

Grzmot.

Ukazuje się Głowa w hełmie.

MAKBET

Powiedz, nieznana potęgo!

PIERWSZA CZAROWNICA

On wie, co kryje twoja głowa:

Słuchaj nie mówiąc ani słowa.

ZJAWISKO

Makbecie! Makbet! Lękaj się Makdufa,

Lękaj się tana Fajf! - przyjm tę przestrogę.

Jeśli jej twoja dusza nie zaufa,

Zginiesz. Dość. Więcej powiedzieć nie mogę.

Znika.

MAKBET

Ktokolwiek jesteś, dzięki ci! trafiłeś

W sam rdzeń obawy mojej. Jeszcze słowo!

PIERWSZA CZAROWNICA

On nie zna, co to rozkaz. Oto drugi

Jeszcze silniejszy.

Grzmot. Ukazuje się Zakrwawione dziecko.

ZJAWISKO

Makbet! Makbet!

MAKBET

Choćbym

Miał troje uszu, słuchałbym cię każdym.

ZJAWISKO

Makbet! bądź mężny, nieugięty, srogi,

Gardź siłą ludzką i skrytymi wrogi,

Z tych bowiem, których rodziła kobieta,

Nikt potężnego nie zmoże Makbeta.

Znika.

MAKBET

Żyj więc, Makdufie, niestrasznyś mi teraz.

Wolę się jednak podwójnie zapewnić

I wziąć od losu zakład: musisz umrzeć,

Bym mógł fałsz zadać trwodze i spokojnie

Spać przy łoskocie gromów.

Grzmot.

Ukazuje się Dziecko w koronie, z gałęzią w ręce.

Cóż to teraz

Zjawia się niby królewski potomek,

Z koronowanym czołem?

WSZYSTKIE TRZY

Milcz i słuchaj.

ZJAWISKO

Bądź jak lew śmiały, dumny, przedsiębierczy;

Nie tknie Makbeta żaden cios morderczy,

Póki las Birnam ku dunzynańskiemu

Wzgórzu nie pójdzie walczyć przeciw niemu.

Znika.

MAKBET

Do tego nigdy nie przyjdzie. Któż zdoła

Las Wzruszyć z posad, kazać jego drzewom

Dobyć korzenie z głębokości gruntu?

Święć się, przyjazna wróżbo! Hydro buntu,

Nie podnoś głowy wprzód, aż się podniesie

Las Birnam. Wielki, jak drzewa w tym lesie,

Żyć będzie Makbet, nie dbając o burze,

Podległy tylko śmiertelnej naturze

I prawom czasu. Lecz jedną rzecz jeszcze

Trzeba mi wiedzieć. O wy, twory wieszcze,

Jeśli przed wami przeznaczenie chyli

Wszelką zasłonę, powiedzcie mi, czyli

Potomstwo Banka będzie kiedykolwiek

Rządzić tym krajem?

WSZYSTKIE
razem

O to nas nie pytaj.

MAKBET

Muszę w tym względzie być zaspokojony;

Jeśli mi tego odmówicie, niechaj

Wieczne przekleństwo na was spada! Mówcie!

Odgłos obojów. Kocioł znika.

Czemu znikł kocioł i co to za odgłos?

PIERWSZA CZAROWNICA

Ukażcie się!

DRUGA CZAROWNICA

Ukażcie się!

TRZECIA CZAROWNICA

Ukażcie się!

WSZYSTKIE TRZY

Pokażcie mu to, czego chce.

Jak lekki dym lub lotny gaz,

Ukażcie się i zgińcie wraz!

Ukazuje się ośmiu królów i przechodzi przez scenę jeden za drugim, za ostatnim, trzymającym zwierciadło w ręku, postępuje Banko.

MAKBET

Tyś żywy obraz Banka. Precz! przepadnij!

Korona twoja pali mi źrenice.

A ty, ty druga maro w złotym wieńcu,

Twój włos jest taki sam jak u pierwszego

I trzeci jeszcze, podobny do tamtych!

Złośliwe wiedźmy, po co mi ten obraz

Ukazujecie? Ha! otóż i czwarty!

I piąty? Czyliż ten pochód trwać będzie

Do końca świata! Jeszcze jeden! Siódmy!

Tego już nadto! Ale oto jeszcze

Ósmy z kolei zbliża się z zwierciadłem,

W którym spostrzegam długi szereg takich

Samych postaci, a niektóre mają

Podwójne jabłka i potrójne berła.

Okropny, stokroć przeklęty widoku!

Maż to być prawda? Krwią zbroczony Banko

Śmieje się ze mnie i wskazuje na tych,

Co po nim idą, jakby chciał powiedzieć;

"To moi." Więc to tak?

PIERWSZA CZAROWNICA

Tak, panie, ten to znak.

Lecz czemuż się Makbeta dusza

Tak bardzo na ten widok wzrusza?

Orzeźwmy, siostry, jego męstwo,

Niech szczytu dojdzie czarnoksięstwo

Ja zbudzę dźwięk, a wy bez zwłoki

W korowód rozpocznijcie skoki,

By się w nim nowy zapał wzmógł

I wielki król powiedzieć mógł,

Ze starożytne wiły

Godnie go ugościły.

Muzyka.

Czarownice tańczą, a następnie znikają.

MAKBET

Gdzież one? Wyszły? Niechaj ta godzina

Jako przeklęta zapisaną będzie

Na wieczne czasy w kalendarzu! Hola!

Wnijdź, kto tam jesteś.

LENNOX
wchodząc

Co rozkażesz, panie?

MAKBET

Widziałeś tam te wiedźmy?

LENNOX

Nie widziałem.

MAKBET

Nie przechodziłyż tamtędy?

LENNOX

Nie, panie.

MAKBET

Zapowietrzona niech będzie ich droga

I potępiony, kto im daje wiarę!

Słyszałem tętent koni: ktoś przejeżdżał?

LENNOX

To dwóch rycerzy, panie, którzy waszej

Królewskiej mości przywieźli wiadomość,

Że Makduf zbiegł do Anglii.

MAKBET

Zbiegł do Anglii?

LENNOX

Tak, panie.

MAKBET

Czasie, ty uprzedzasz straszne

Moje ocknienie. Zamiary są wiatrem,

Kiedy nie idą z wykonaniem w parze.

Od dziś dnia każdy płód mojego mózgu

Będzie bliźniącym bratem mojej ręki

I przedsięwzięcie to ziszczę natychmiast:

Napadnę zamek Makdufa, zdobędę

Cały Fajf, oddam na pastwę żelazu

Jego niewiastę, jego dzieci, wszystko,

Co ma z krwią jego jakikolwiek związek.

Dość tych przechwałek! Niech skutek dowodnie

Odpowie słowom, nim zamiar ochłodnie.

Tylko już pokój czarom! Gdzie ci gońcy?

Prowadź mię do nich.

Wychodzą.

Scena druga

Fajf. Komnata w zamku Makdufa, Lady Makduf, jej mały Synek i Rosse.

LADY MAKDUF

Cóż on uczynił, żeby być zmuszony

Uciekać z kraju? Co uczynił?

ROSSE

Chciej zważyć, pani...

LADY MAKDUF

On na nic nie zważał;

Jego ucieczka jest szaleństwem. Bojaźń

Tak dobrze czyni zdrajcą jak i zdrada.

ROSSE

Nie wiesz, o pani, czy to krok obawy,

Czy roztropności.

LADY MAKDUF

Roztropności? Żonę,

Dzieci porzucać, dom i dostojeństwa,

Wszystko, co ludzi przykuwa do miejsca?

On nas nie kocha, w nim nie ma czułości.

Najlichszy ptaszek, drobny mysikrólik

Nie walczyż z sową, broniąc piskląt w gnieździe?

Bojaźń u niego wszystkim, niczym miłość.

Niewielka też i mądrość, gdzie ucieczka

Sprzeczna z rozumem.

ROSSE

Uspokój się, pani,

I nie uwłaczaj małżonkowi. Jest on

Szlachetny, mądry, bardziej niż ktokolwiek

Świadomy praktyk dzisiejszej epoki.

Nie mogę nad tym dłużej się rozwodzić.

Ciężkie to czasy, w których człek jest zdrajcą,

Nie wiedząc o tym; słyszy wieści o czymś,

Czego się lęka, czego się zaś lęka,

Nie wie sam, krążąc na oślep po dzikim,

Wzburzonym morzu. Zostawiam cię, pani;

Wkrótce tu będę znowu: mam nadzieję,

Gdzie nadmiar złego, tam złe musi ustać

Albo powrócić do dawnego stanu.

Bądź zdrów, mój mały przyjacielu, niech cię

Bóg ma w opiece.

LADY MAKDUF

Ma ojca, niebożę,

A jest sierotą.

ROSSE

Dłuższy mój tu pobyt

Naraziłby mnie na niebezpieczeństwo.

A ciebie, pani, na przykrość; dlatego

Wybacz, że spiesznie się oddalam.

Wychodzi.

LADY MAKDUF

Chłopcze,

Twój ojciec umarł. Cóż poczniesz bez ojca?

Jakież to teraz będzie życie twoje?

SYNEK

Takie jak ptaszka, matko.

LADY MAKDUF

Żyć więc będziesz

Muchami tylko, robaczkami?

SYNEK

Wszystkim,

Co mi się uda złowić: tak jak ptaszek.

LADY MAKDUF

Biedny mój ptaszku, nie lękasz się sideł,

Ani potrzasków, ani lepu?

SYNEK

Czegoż

Miałbym się lękać, matko? Biednym ptaszkom

Nie czynią przecie nic złego. A potem

Ojciec nie umarł, choć tak mówisz.

LADY MAKDUF

Umarł,

Umarł doprawdy. Skąd weźmiesz, niebożę,

Drugiego ojca?

SYNEK

A skąd ty, mateczko,

Weźmiesz drugiego męża?

LADY MAKDUF

Pięćdziesięciu

Kupić bym mogła na pierwszym jarmarku.

SYNEK

Aby ich potem odprzedać, nieprawdaż?

LADY MAKDUF

Masz dowcip, lubo ten twój dowcip nie jest

Jeszcze nad lata.

SYNEK

Mateczko, czy ojciec

Był zdrajcą?

LADY MAKDUF

Był nim.

SYNEK

A co to jest zdrajca?

LADY MAKDUF

Ten, co przysięga i kłamie.

SYNEK

Czy wszyscy,

Którzy to czynią, są zdrajcami?

LADY MAKDUF

Każdy,

Który to czyni, jest zdrajcą i wisieć

Za to powinien.

SYNEK

Czyliż wszyscy tacy

Powinni wisieć?

LADY MAKDUF

Wszyscy.

SYNEK

Któż ich wiesza?

LADY MAKDUF

Ma się rozumieć, że poczciwi ludzie.

SYNEK

Takim sposobem przysiężcy i kłamcy

Są bardzo głupi: jest ich bowiem tylu,

Żeby poczciwych ludzi mogli pobić

I powywieszać.

LADY MAKDUF

Pomagaj ci Boże,

Biedny błazenku! Lecz skąd weźmiesz ojca?

SYNEK

Gdybym go nie miał, płakałabyś po nim,

Matko; a gdybyś po nim nie płakała,

Byłby to dowód, że wkrótce mieć będę

Nowego.

LADY MAKDUF

Biedny ty paplo, co bajesz!

Wchodzi Nieznajomy.

NIEZNAJOMY

Bądź pozdrowiona, piękna pani! Jestem

Obcy dla ciebie, ale twoja godność

Jest mi dokładnie znana. Chroń się, uchodź,

Niebezpieczeństwo wisi tuż nad tobą.

Nie gardź przestrogą prostego człowieka,

Weź dzieci, opuść natychmiast te miejsca.

Jest to zaiste okrucieństwem tak cię

Przerażać, pani. Coś gorszego nad to

Chcieć ci wyrządzić, byłoby srogością

Potworną, która jest jednak zbyt bliska

Twojej osoby. Niech cię chronią nieba!

Nie mogę bawić dłużej.

Wychodzi.

LADY MAKDUF

Gdzież mam uciec?

Cóżem zrobiła złego? Ale prawda,

Żyję na świecie, na którym zło często

Bywa chwalebne, a dobro jest miane

Za zgubne głupstwo. Biada mi! Czyż zdołam

Znaleźć obronę w tych jedynie słowach:

Jestem niewinna?

Wchodzą mordercy

Ha, cóż to za twarze!

MORDERCA

Gdzie mąż waćpani?

LADY MAKDUF

Mój mąż? Pewnie w żadnym

Tak niecnym miejscu, gdzie by go mógł znaleźć

Podobny tobie.

MORDERCA

On jest zdrajcą.

SYNEK

Kłamiesz.

Kudłaty łotrze!

MORDERCA

A ty jaje! Mała,

przebija go

Krnąbrna gadzino, leż!

SYNEK

Zabił mnie! Matko!

Uciekaj! błagam cię!

Umiera.

Lady Makduf, ścigana przez morderców, ucieka wołając: "Morderstwo! Ratunku!"

Scena trzecia

W Anglii. Pokój w pałacu królewskim. Malkolm i Makduf

MALKOLM

Idźmy poszukać ustronnego cienia

I tam spokojnie spłakać naszą boleść.

MAKDUF

Idźmy wznieść raczej miecz nieubłagany

I, jak przystoi prawym mężom, walczyć

Za poniżone nasze gniazdo. Z każdym

Nowym porankiem nowe wdów jęczenia,

Nowy płacz sierot, nowe skargi głośno

Biją w niebiosa, tak że te wydają

Żałobny odgłos, jak gdyby toż samo

Czuły co Szkocja i tak samo pomsty

Wzywały.

MALKOLM

Cierpię nad tym, czemu wierzę,

A wierzę temu, co wiem; co zaś mogę

Uczynić w takim razie, to uczynię,

Gdy w sposobności znajdę sprzymierzeńca.

To, coś powiedział, mogłoby być prawdą.

Ten krwawy tyran, na którego wzmiankę

Język drętwieje, uchodził był dawniej

Za cnotliwego; sprzyjałeś mu waćpan,

On cię też jeszcze nie skrzywdził. Jam młody,

Mógłbyś go sobie zjednać moim kosztem.

Roztropność nawet radziłaby biedne,

Bezsilne jagnię oddać na ofiarę

Gniewnemu bóstwu.

MAKDUF

Jam nie zdrajca.

MALKOLM

Ale

Makbet jest takim, a przeważny nakaz

Panującego najpoczciwszych może

Sprowadzić z prawej drogi. Wybacz jednak;

Czym jesteś, jesteś; gruntu duszy twojej

Niedowierzanie moje nie przemieni;

Wszak aniołowie jaśnieć nie przestają,

Choć najjaśniejszy z nich upadł. Chociażby

Wszystek kał świata przywdział maskę cnoty,

Przecieżby cnota musiała się w takim

Świetle przedstawiać.

MAKDUF

Straciłem nadzieję.

MALKOLM

Podobno właśnie tam, gdzie ja powziąłem

Powątpiewanie. Odbiegłeś tak nagle

Żony i dzieci (te najdroższe węzły,

Te najsilniejsze ogniwa miłości),

Nie pożegnawszy ich nawet. O! wybacz!

Niechaj ta moja nieufność nie będzie

W twych oczach ujmą twojej poczciwości,

Ale rękojmią mego bezpieczeństwa.

Co bądź ja myślę, serce twoje może

Być czyste.

MAKDUF

Brocz się, brocz, biedny nasz kraju!

Gruntuj spokojnie fundament bezprawia,

Tyranio! cnota nie wstrząśnie już tobą! ,

Puść wodze gwałtom! Prawomocność twoja

Zyskała sankcję! Zegnam cię, o panie!

Nie byłbym takim nędznikiem, jak sądzisz,

Za wszystką przestrzeń, którą tyran dzierży,

Za wszystkie skarby Wschodu.

MALKOLM

Nie miej do mnie

Żalu, Makdufie! W tym, co powiedziałem,

Obawa ciebie mały miała udział.

Wierzę, iż kraj nasz upada pod jarzmem,

Że jęczy, we krwi się pławi, że z każdym

Nowym dniem nowa przybywa mu rana.

Nie wątpię także, że liczne by dłonie

Wzniosły się za mnie. Już wspaniała Anglia

Ofiarowała do rozporządzenia

Kilka tysięcy mężnych. Ale cóż stąd?

Chociażbym zdeptał kark przywłaszczyciela

I głowę jego na mym mieczu zatknął,

Nieszczęsna nasza Szkocja nic by na tym

Nie skorzystała; cierpiałaby, owszem,

Nierównie bardziej i dotkliwiej pod tym,

Co by nastąpił.

MAKDUF

Któż by to był taki?

MALKOLM

Przypuszczam, że to ja. Owóż w mym sercu

Zarody niecnot tak są zagęszczone,

Że gdyby wzięły wzrost, sam czarny Makbet

Jak śnieg wydałby się biały i biedny

Kraj by w nim widział jagnię w porównaniu

Z bezmiarem moich nieprawości.

MAKDUF

Nie ma

W zastępach piekieł szatana zdolnego

Przewyższyć w złości Makbeta.

MALKOLM

To prawda,

Że on jest krwawy, gwałtowny, złośliwy,

Fałszywy, chytry, drapieżny, wszeteczny,

Pełen wszelkiego rodzaju ohydy,

Noszącej znaną nazwę, ale moja

Rozpusta nie ma granic. Wasze żony,

Córy, dziewice, ba! nawet matrony

Nie napełniłyby studni żądz moich.

Chuci me wszelką zerwałyby tamę

Stawioną mojej woli. Lepszy Makbet

Niż taki władca.

MAKDUF

Niepohamowana

Krewkość jest wprawdzie w dziedzinie natury

Także tyranią; niejeden już piękny

Tron opróżniła i stała się zgubą

Wielu monarchów. Tej jednak słabości

Nie bój się, panie; będziesz mógł w tej mierze

Popędom swoim szeroko dogadzać,

Zimnym na zewnątrz się wydając; szaleć,

Na oczy świata wkładając przepaskę.

Chętnych białogłów mamy dość. Nie mogę

Uwierzyć, panie, abyś w sobie żywił

Takiego sępa, który by był zdolny

Tyle ich schłonąć, ile się ich zwykło

Nastręczać władzy, kiedy ją do tego

Znajdują skłonną.

MALKOLM

Oprócz tego leży

W usposobieniu moim taka niczym

Nienasycona chciwość, że zostawszy

Królem, gnębiłbym, mordowałbym szlachtę

Dla zagarnięcia jej dóbr, pożądałbym

Tego klejnotów, a zamków tamtego.

Wzrost mienia byłby dla mego łakomstwa

Jak sos korzenny, co wzmaga apetyt.

Knułbym intrygi, zasiewałbym waśnie,

Niesprawiedliwe wytaczałbym spory

Wiernym poddanym, rujnując ich gwoli

Zyskania wziątku.

MAKDUF

Ta wada tkwi głębiej,

Szkodliwsze puszcza korzenie niż jare

Ziarno rozpusty: ona to bywała

Mieczem, co naszych królów dni przecinał.

Nie bój się jednak, panie: nasza Szkocja

Dość jest zamożna, potrafi wystarczyć

Twym wymaganiom. Jeszcze to jest znośne,

Gdy inne cnoty przeciwważą.

MALKOLM

Ale

Ja nie mam żadnej. Sprawiedliwość, prawość,

Umiarkowanie, łaskawość, wspaniałość,

Stałość, uprzejmość, pobożność, cierpliwość,

Męstwo, energia te wszystkie przymioty

Właściwe królom są mi całkiem obce.

Nie ma ich we mnie i cienia. Natomiast

Bogaty jestem w wszelki rodzaj przywar,

W rozliczny sposób zdolnych się objawić.

Gdybym miał władzę, słodkie mleko zgody

W piekło bym wylał, zakłóciłbym pokój

Powszechny, zniósłbym, rozerwałbym wszelką

Jedność na ziemi.

MAKDUF

Szkocjo! Szkocjo!

MALKOLM

Czyliż

Ktoś taki byłby godzien władzy? Powiedz!

Jam właśnie taki.

MAKDUF

Godzien władzy? Nawet

Życia niegodny! Nieszczęsny narodzie,

Pod krwawym berłem niecnego przybysza

Jęczący, kiedyż ci wrócą dni błogie,

Skoro najbliższy, prawy spadkobierca

Twojego tronu zostaje pod klątwą

Własnych zarzutów i własnej krwi bluźni?

Nieboszczyk rodzic twój, książę, był królem

Ze wszech miar świętym, królowa, dawczyni

Twego żywota, pędziła dni raczej

Na klęczkach niż na nogach, umierając

Z każdą godziną życia. Bądź mi zdrowy!

Takie to właśnie niecnoty, o które

Siebie oskarżasz, wygnały mnie z Szkocji.

Nadzieje moje, żegnam was!

MALKOLM

Makdufie,

Ten żal szlachetny, ten poczciwy zapał,

Nadobne dziecko nieskazitelności,

Rozprasza w mojej duszy czarne cienie

Powątpiewania i myśl moją godzi

Z twoim, honorem i wiarą. Ten chytry

Piekielnik Makbet nieraz usiłował

Taką przynętą wciągnąć mnie w moc swoją.

Skromnej jedynie rozwadze winienem,

Żem łatwowiernie tym próbom nie uległ.

Niech Ten, co rządzi tam na wysokości,

Rozstrzyga teraz między mną i tobą,

Bo od tej pory powierzam łódź moją

Twemu sterowi; cofam to, com zeznał,

I wyprzysięgam się wszelkich plam, wszelkich

Grzechów, którymi obarczyłem siebie.

Bom w gruncie od nich wolny. Nigdym jeszcze

Nie tknął kobiety, nigdym nie pożądał

Cudzego mienia, rządkom nawet sięgnął

Po własne, nigdy nie złamałem słowa.

Nie byłbym zdolny zdradzić nawet diabła

Przed diabłem. Prawdę miłuję jak życie,

Pierwszym mym kłamstwem było to świadectwo

Przeciwko sobie. Czym jestem, to święcę

Tobie i naszej nieszczęśliwej ziemi,

Ku której, jeszcze przed twoim przybyciem,

Sędziwy Siward z dziesiątkiem tysięcy

Anglików już był gotowy wyruszyć.

Razem pójdziemy teraz. Oby szczęście

Było podobne naszej sprawie! Milczysz?

MAKDUF

Tyle bolesnych i radosnych wrażeń

Trudno pogodzić.

Wchodzi Lekarz.

MALKOLM

Jeszcze o tym z sobą

Pomówim. Mości lekarzu, czy prędko

Król wyjdzie?

LEKARZ

Wkrótce, panie. Tłum biedaków

Czeka na niego; niemoc ich uparta

Żartuje z wszelkich usiłowań sztuki.

Lecz gdy on do nich przystąpi i swoją

Błogosławioną ręką ich się dotknie,

Wnet ozdrowieją.

MALKOLM

Dziękujęć, lekarzu.

Wychodzi Lekarz.

MAKDUF

O jakiejże to on chorobie prawił?

MALKOLM'

Są to tak zwane skrofuły. Od czasu

Mego pobytu w Anglii jużem nieraz

Był świadkiem takiej cudownej kuracji

Króla Edwarda. Jakim on sposobem

Wyprasza sobie to u nieba, jemu

Tylko wiadomo, lecz pewna, że ludzie

Srodze dotknięci tą plagą, opuchli,

Aż smutno patrzeć, odzyskują zdrowie,

Gdy im na szyi jakiś zloty medal

Zawiesi, cichą zmawiając modlitwę.

Mówią, że święty ten sekret zamierza

Przekazać swoim następcom. Prócz tego

Ma on proroczy dar przepowiadania

I wiele innych zbawczych wpływów zlewa

Na lud, który go mieni łaski pełnym.

Wchodzi Rosse.

MAKDUF

Patrz, panie, kto się tu zbliża.

MALKOLM

Ktoś z naszych,

Ale go jeszcze nie poznaję.

MAKDUF

Stale

Miły nam bracie, bądź nam na tym miejscu

Z serca pozdrowion!

MALKOLM

Poznaję go teraz.

Oddalcie, nieba, to, co by nas mogło

Czynić obcymi sobie!

ROSSE

Amen, panie.

MAKDUF

Jeszczeż tak samo w Szkocji?

ROSSE

Biedna ziemia!

Nieledwie sama sobie jest postrachem.

Nie matką nam ją zwać, grobowcem raczej,

Gdzie uśmiech tylko tym ożywia usta,

Co nic nie wiedzą; gdzie westchnienia, jęki,

Krzyki i łkania w krąg sieką powietrze

I przebrzmiewają bez słychu; gdzie rozpacz

Gminnym wydaje się szałem; gdzie kiedy

Dzwon pogrzebowy zawyje żałośnie,

Nikt się nie spyta nawet, komu dzwonią;

Gdzie sprawiedliwy obumiera prędzej

Niż kwiat zdobiący mu czapkę i kona

Nie pośpieszywszy zachorować.

MAKDUF

Straszny,

A jednak pełen prawdy wizerunek!

MALKOLM

Jakież najnowsze nieszczęście?

ROSSE

Najnowsze?

Kto mówi, co się przed godziną stało,

Ten prawi stare rzeczy: każda chwila

Wylęga nową biedę, nową zgrozę.

MAKDUF

Jak się ma moja żona? Powiedz.

ROSSE

Dobrze.

MAKDUF

I wszystkie moje dzieci?

ROSSE

Także dobrze.

MAKDUF

Nie targnął się więc tyran na spokojność

Mojej rodziny?

ROSSE

Nie, spokojna była,

Gdym ją opuszczał.

MAKDUF

Nie skąp słów, mów wszystko!

ROSSE

Kiedym tu zdążał z wieścią, której ciężar

Tłoczył mi serce, chodziła pogłoska,

Że wielu naszych szlachetnych rodaków

Za broń chwyciło, co mi stwierdził widok

Wojowniczego ruchu wojsk tyrana.

Teraz lub nigdy czas śpieszyć z pomocą.

Ukazanie się twoje, panie, w Szkocji

W lot by stworzyło mnogie hufce, słabym

Kobietom nawet podałoby oręż

Do walki, koniec mającej położyć

Dotychczasowej ich niedoli.

MALKOLM

Niech ich

Krzepi tymczasem to, że tam idziemy.

Wspaniała Anglia użycza nam dziesięć

Tysięcy ludzi pod wodzą Siwarda,

Najdzielniejszego, najdoświadczeńszego

Żołnierza w całym chrześcijaństwie.

ROSSE

Obym

Za tę pociechę mógł się wywzajemnić

Czymsiś podobnym! Ale moje usta

Więżą, niestety, w sobie takie słowa,

Które by trzeba w pustyni wyzionąć,

Aby ich ludzki słuch nie przejął.

MAKDUF

Kogoż

One dotyczą? ogółu czy jakiej

Prywatnej sprawy?

ROSSE

Wszelki duch, niosący

Cześć cnocie, bierze udział w tej boleści,

Ale jej główna część przypada tobie.

MAKDUF

Jeśli mnie, to mi ją oddaj bez zwłoki.

ROSSE

Niech ucho twoje nie przeklnie na zawsze

Mego języka, który w nie ma wrazić

Najprzeraźliwszy dźwięk ze wszystkich, jakie

Dotąd słyszało.

MAKDUF

Ha! zgaduję.

ROSSE

Zamek

Twój został wzięty, żona twoja, dzieci

Zamordowane. Chcieć ci opisywać,

Jak się to stało, byłoby to dodać

Do liczby twoich zakłutych sarenek

Również śmierć twoją.

MALKOLM

Litościwe nieba!

Nieszczęsny! nie chyl przyłbicy na czoło;

Daj głos boleści! ona milcząc wzdyma

Zaparte serce i pęknąć mu każe.

MAKDUF

I moje dzieci?!

ROSSE

Żona, dzieci, słudzy,

Wszystko, co było.

MAKDUF

I jam tam być nie mógł!

I żona moja także?

ROSSE

Powiedziałem.

MALKOLM

Pociesz się! Niechaj sroga nasza zemsta

Będzie lekarstwem na ten cios śmiertelny!

MAKDUF

On nie ma dzieci! Moje pacholęta!

Wszystkie, powiadasz? O piekielny sępie!

Wszystkie pieszczoty moje razem z matką

Za jednym krwawym zamachem!

MALKOLM

Znieś to nieszczęście jak mąż.

MAKDUF

Tak uczynię,

Lecz muszęć także i jak mąż je uczuć.

Nie mogę o tym pomyśleć, że miałem

Coś tak drogiego i już nie mam. Jak to!

Nieba patrzały na to i ścierpiały

Taką okropność? Występny Makdufie,

Tyś to je zabił. Nie skutkiem to własnej,

Lecz twojej winy śmierć poniosły. Daj im

Wieczny mir, Panie!

MALKOLM

Nie miękcz w sobie serca!

Niechaj ta żałość będzie raczej żagwią

Twojej dzielności, szlifierskim kamieniem

Twojego miecza.

MAKDUF

O, mógłbym jak dziecko

Płakać i usty miotać się jak junak!

Ale przetnijcie, dobre nieba, wszelką

Dłuższą odwłokę! Stawcie mię naprzeciw

Tego szatana Szkocji oko w oko,

Tylko na długość miecza mi go dajcie:

Jeżeli zdoła ujść, niechże mu wtedy

Pan Bóg przebaczy.

MALKOLM

Ten ton brzmi po męsku.

Idźmy do króla. Gdy go pożegnamy,

Nic nas wstrzymywać nie będzie, bo owoc

Zbrodni Makbeta w sam raz już dojrzały

Do otrząśnięcia i przedwieczny Sędzia

Posyła swoje ku temu narzędzia.

Miejmy otuchę! Ta tylko noc nęka,

Po której nigdy nie ma wznijść jutrzenka.

Wychodzą.